Marszałek Piłsudski

Spis treści

Informacje o Marszałku Piłsudskim pochodzą ze strony Piłsudczycy.pl Oddział Lublin za zgodą autora Jana Rećko .

 

Józef Piłsudski (1867 – 1935)

 

Urodził się 5 grudnia 1867 r. w majątku Zułów pow. święciański, w starej, litewskiej rodzinie szlacheckiej. Był synem Józefa Wincentego, powstańca 1863 r. i Marii z Billewiczów.

We wrześniu 1877 r. rozpoczął naukę w I Gimnazjum Rządowym w Wilnie, gdzie w 1885 r. zdał maturę. Od 1882 r. należał do tajnego uczniowskiego kółka samokształceniowego „Spójnia". Jesienią 1885 r. rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie. Brał udział w manifestacjach studenckich w dniach 2 i 3 marca 1886 r., za co został ukarany 6-dniowym aresztem. Po zakończeniu roku akademickiego latem 1886 r. powrócił do Wilna. Zamierzał się przenieść na Uniwersytet w Dorpacie, lecz na skutek opinii policyjnej z Charkowa nie został przyjęty. Pozostał w Wilnie i znalazł się w szeregach członków kółka konspiracyjnego, które weszło w kontakt z frakcją terrorystyczną „Narodnej Woli".

Zamieszany w przygotowania do zamachu na cara Aleksandra III w dniu 22 marca 1887 r. został aresztowany, a 2 kwietnia przewieziony do twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu. Skazany w trybie administracyjnym na 5 lat zesłania do wschodniej Syberii, około 4 października dotarł katorżniczą drogą tysięcy polskich zesłańców do Irkucka. Tam w więzieniu doszło do buntu więźniów, podczas tłumienia, którego został ciężko pobity przez żandarmów. Oskarżony o współudział w buncie, został skazany na 6 miesięcy więzienia, którego karę odbywał w Kireńsku. Od 6 sierpnia 1890 do 20 kwietnia 1892 r. przebywał na zesłaniu we wsi Tunka, około 200 km na południowy zachód od Irkucka.

Po odbyciu kary 1 lipca 1892 r. wrócił do Wilna, gdzie zetknął się z działaczami socjalistycznymi. W 1893 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej i szybko stał się jej głównym przywódcą. Został członkiem CKR dla Litwy, a w lutym 1894 r. wszedł w skład pierwszego CKR PPS. Jego staraniem rozpoczęto wydawanie pisma „Robotnik" (nr 1 ukazał się z datą 12 lipca 1894 r.). Drukiem, kolportażem, a od 1895 r. i redakcją zajmował się razem ze Stanisławem Wojciechowskim. Aresztowany 22 lutego 1900 r. w mieszkaniu przy ul. Wschodniej 19 m. 4 w Łodzi podczas druku 36 numeru „Robotnika", został przewieziony do warszawskiej Cytadeli. Tam rozpoczął symulowanie choroby umysłowej, co spowodowało przewiezienie go do szpitala dla obłąkanych im. św. Mikołaja Cudotwórcy w Petersburgu. Stąd 14 maja 1901 r. zbiegł i przedostał się do Galicji. W 1902 r. wszedł ponownie w skład CKR (był w nim do 1914 r.). Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej nawiązał współpracę z wywiadem japońskim. Na zaproszenie i koszt rządu japońskiego udał się do Tokio. Tam mimo prób storpedowania akcji ze strony Romana Dmowskiego, zawarł tajną umowę o pomocy finansowej rządu japońskiego dla PPS i zakup broni, w zamian za usługi wywiadowcze. Podczas rewolucji w Królestwie Polskim 15 marca 1905 r. został kierownikiem wydziału spiskowo-bojowego PPS. Wskutek tarć wewnątrz partii na IX Zjeździe w Wiedniu 19 listopada 1906 r. doszło do rozłamu. Piłsudski stojąc na czele tzw. starych, utworzył PPS-Frakcję Rewolucyjną. 26 września 1908 r. kierował akcją bojową na stacji kolejowej w Bezdanach, podczas której zdobyto największą w historii OB PPS sumę - ponad 200 tys. rubli.

W tym okresie nawiązał współpracę z wywiadem austriackim, aby uzyskać możliwość tworzenia sił zbrojnych, które w przyszłości miały stanowić fundament armii polskiej. Z jego inicjatywy w czerwcu 1908 r. Kazimierz Sosnkowski utworzył konspiracyjny ZWC, który powołał legalny Związek Strzelecki. Piłsudski został jego komendantem głównym (wiosna 1912), a 1 grudnia 1912 r. Tymczasowa Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych wyznaczyła go na komendanta głównego polskich sił wojskowych.

Po wybuchu wojny 6 sierpnia 1914 r. oddziały strzeleckie pod wodzą Józefa Piłsudskiego przekroczyły granicę austriacko-rosyjską z zadaniem wywołania powstania na ziemiach zaboru rosyjskiego. Na skutek niepowodzenia akcji powstańczej w Królestwie Polskim Piłsudski zmuszony został przystąpić do utworzonego 16 sierpnia NKN. Z podległych mu oddziałów utworzono 1 pułk piechoty Legionów Polskich, którego został dowódcą. Po przeformowaniu pułku na I Brygadę LP (18 grudnia) stanął na jej czele. Dowodził nią w walkach na Kielecczyźnie, Lubelszczyźnie i Wołyniu. 29 września 1916 r. podał się do dymisji. Po akcie 5 listopada 1916 r. jako referent Komisji Wojskowej 11 stycznia 1917 r. wszedł w skład Tymczasowej Rady Stanu. Był jej członkiem do dymisji 2 lipca. Doprowadził do kryzysu przysięgowego w Legionach. Za swoją postawę antyniemiecką został przez Niemców 22 lipca aresztowany i więziony w Gdańsku (23-29 lipca), Spandau (30 lipca - 6 sierpnia), Wesel (6-23 sierpnia) i Magdeburgu (23 sierpnia 1917 - 9 listopada 1918 r.).

Po wybuchu rewolucji w Niemczech zwolniony z więzienia, 10 listopada powrócił do Warszawy. Następnego dnia Rada Regencyjna złożyła na jego ręce władzę wojskową, a 14 listopada władzę cywilną. 22 listopada objął urząd Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza.

Funkcję Naczelnika Państwa piastował do 14 grudnia 1922 r. Od 17 grudnia 1922 do 9 czerwca 1923 r. był szefem Sztabu Generalnego, do 3 lipca 1923 r. przewodniczącym Ścisłej Rady Wojennej, po czym nie mogąc pogodzić się z istniejącym stanem rzeczy w państwie, wycofał się z czynnego życia politycznego i zamieszkał w Sulejówku. Do władzy powrócił drogą przewrotu majowego (12-14 maja 1926 r.). Od 15 maja 1926 r. był ministrem Spraw Wojskowych. Wybrany 31 maja na urząd Prezydenta RP stanowiska tego nie przyjął. Od 6 sierpnia był Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. W okresie 2 października 1926 r. - 27 czerwca 1928 r. i 25 sierpnia - 4 grudnia 1930 r. piastował funkcję premiera.

Miał olbrzymi autorytet w społeczeństwie i liczne rzesze gorących zwolenników. Zmarł 12 maja 1935 r. w Belwederze. Pochowany 18 V w Katedrze na Wawelu (obecnie w krypcie Srebrnych Dzwonów). Jego serce zostało złożone u stóp matki na wileńskiej Rossie. Uroczystości pogrzebowe były wielką manifestacją patriotyczną Polaków.

Piłsudski był jednym z najwybitniejszych mężów stanu w historii Polski i jednym z największych jej wodzów. Osobiście dowodził w walkach z Armią Czerwoną: w wyprawie wileńskiej (kwiecień 1919), w ofensywie na Ukrainie (kwiecień-maj 1920), w bitwie warszawskiej (sierpień 1920) i bitwie niemeńskiej (wrzesień 1920). 19 marca 1920 r. mianowany został Pierwszym Marszałkiem Polski. Jego dowodzenie w bitwie warszawskiej - według zachodniego historyka - stawiało go w równym rzędzie z Aleksandrem Macedońskim i Napoleonem w panteonie największych wodzów wszechczasów. Jemu Polska zawdzięczała niepodległość w listopadzie 1918 r, po 123 latach niewoli i 20 lat wolności, którą zniszczyła agresja dwóch największych totalitaryzmów w dziejach świata – nazizmu i stalinizmu.